Πέθανε σήμερα (σ.σ.: χθες) στη Φρανκφούρτη σε ηλικία 93 ετών ο Μαρσέλ Ράιχ Ρανίτσκι. Ο Πολωνοεβραίος ήταν ο πιο σημαντικός κριτικός λογοτεχνίας στη μεταπολεμική Γερμανία και εκείνος που έκανε την κριτική δημοφιλή.

Την προσφορά και το έργο του Μαρσέλ Ράιχ Ρανίτσκι εξήρε η γερμανίδα καγκελάριος Α. Μέρκελ. «Χάνουμε έναν μοναδικό φίλο της λογοτεχνίας, όπως επίσης της ελευθερίας και της δημοκρατίας», ανακοίνωσε η καγκελάριος σήμερα στο Βερολίνο προσθέτοντας: «Το ότι ο γιός αυτός μιας εβραϊκής πολωνογερμανικής οικογένειας, ο οποίος έχασε γονείς και συγγενείς στα στρατόπεδα εξόντωσης των ναζί, βρήκε και πάλι ένα σπίτι στη Γερμανία και έδωσε τόσα πολλά στη χώρα μας, συγκαταλέγεται στα γεγονότα της μεταπολεμικής ιστορίας, για τα οποία μόνον ευγνώμονες μπορούμε να είμαστε».

Στο θάνατο του Μαρσέλ Ράιχ Ρανίτσκι αναφέρθηκε και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Γιοάχιμ Γκάουκ: «Αυτός, τον οποίο οι Γερμανοί κάποτε έδιωξαν από τις τάξεις τους και ήθελαν να τον εξοντώσουν, είχε το μεγαλείο μετά την βαρβαρότητα αυτή, να τους ανοίξει νέους διαδρόμους προς τον πολιτισμό τους. Όλοι τον σέβονταν, πολλοί τον αγαπούσαν, θα λείψει σε όλους μας».

Ποιος ήταν ο μεγάλος κριτικός

Ο Μαρσέλ Ράιχ Ρανίτσκι ήταν ένας εκρηκτικός χαρακτήρας με μεστό λόγο. Υπήρξε επικεφαλής του λογοτεχνικού τμήματος της μεγάλης έγκυρης εφημερίδας FrankfurterAllgemeineZeitung από τη δεκαετία του ’70, ενώ τη δεκαετία του ’90 παρουσίαζε το ‘Λογοτεχνικό Κουαρτέτο’, μια εξαιρετικά δημοφιλή τηλεοπτική εκπομπή, αγαπητή ακόμα και σε ανθρώπους που δεν διάβαζαν πολύ λογοτεχνία. Είχε το παρατσούκλι ο ‘εκτελεστής’.

Στο ‘Λογοτεχνικό Κουαρτέτο’ παρέμεινε από το 1988 μέχρι το 2001 και καθιερώθηκε πραγματικά ως ο σημαντικότερος κριτικός λογοτεχνίας. Αν και τον αποκαλούσαν ο ‘πάπας της λογοτεχνίας’ δεν ήταν αλάθητος. Οι αξιολογήσεις του είχαν να κάνουν περισσότερο με τις προσωπικές του προτιμήσεις παρά με μια αποστασιοποιημένη κριτική λογοτεχνίας. Όποιος προκαλούσε τη μήνη του Μαρσέλ Ράιχ Ρανίτσκι την είχε άσχημα. Συγγραφείς όπως ο Πέτερ Χάντκε, ο Γκίντερ Γκρας ή ο Μάρτιν Βάλζερ δέχθηκαν τα πυρά του. Άλλοι πάλι, όπως η Γιούντιτ Χέρμαν, κατάφεραν να κάνουν καριέρα χάρη στις καλές κριτικές του.

Ο Μαρσέλ Ράιχ Ρανίτσκι τα κατάφερε τελικά και έφθασε πολύ ψηλά. Μέσα από τη συνέπεια, κυρίως ίσως με τον εαυτό του. Αν και κριτικός λογοτεχνίας, έγραψε και ο ίδιος ένα βιβλίο: την αυτοβιογραφία του, η οποία έγινε bestseller πουλώντας 1,5 εκατομμύριο αντίτυπα.

Μαρία Ρηγούτσου, Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου

www.dw.de