Η εαρινή ισημερία και το Πάσχα

Η εαρινή ισημερία, δηλαδή το τέλος του χειμώνα και ο ερχομός της άνοιξης, γιορταζόταν από τους περισσότερους λαούς της Ευρασίας: Ακκάδιους, Σουμέριους, Ασσύριους, Βαβυλώνιους, Χετταίους, Αιγύπτιους, Φοίνικες, Εβραίους, Έλληνες, Ρωμαίους, Κέλτες κλπ.

Έτσι οι λαοί της Μεσοποταμίας, της Εγγύς Ανατολής, οι αρχαίοι Έλληνες, οι Κέλτες, οι Ρωμαίοι κ.α. γιόρταζαν τη ‘διάβαση’ του Ήλιου από τον Ισημερινό (= απελευθέρωση από το σκοτάδι), που πρόσφερε φως και γονιμότητα σε έμβια και άβια όντα.

Οι Εβραίοι γιόρταζαν όμως τη ‘διάβαση’ τους (= απελευθέρωση από την αιγυπτιακή αιχμαλωσία) μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, που εκπλήρωνε τη ‘θεϊκή – υπόσχεση’ για επιστροφή στη Γη της Επαγγελίας και σηματοδοτούσε την προσήλωσή τους στον ‘Γιαχβέ’ και την προγονική λατρεία. Οι χριστιανοί γιόρταζαν τη ‘διάβαση’ του Ιησού από τον θάνατο προς τη ζωή (= σωτηρία από το ψεύδος της σάρκας και ‘διάβαση’ στην αλήθεια της ψυχής).

Μοιραία λοιπόν η συνάφεια παγανιστικών και χριστιανικών συμβόλων κατά τον εορτασμό του Πάσχα. Ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα:

Κυριακή των Βαΐων ή Κυριακή η βαϊφόρος: τιμάται η είσοδος του Ιησού στην Ιερουσαλήμ, όπου πλήθος κόσμου τον υποδέχθηκε κρατώντας κλαδιά φοίνικα (βάγια). Ο φοίνικας ήταν το Ιερό Δένδρο των Βαβυλωνίων, το Δένδρο της Ζωής των Αιγυπτίων και το Δένδρο του Φωτός, σύμβολο του Θεού Ήλιου και του Απόλλωνα για τους αρχαίους Έλληνες. Συμβολίζει σε όλους τους ευρωασιατικούς λαούς την ειρήνη, τη νίκη και τη χαρά.

Τη Μεγάλη Πέμπτη, κορύφωση του θείου δράματος, υπάρχει το έθιμο της βαφής των ‘κόκκινων αυγών’ και της παρασκευής πασχαλινών άρτων σε σχήμα κουλούρας ή αμνού.

Το αυγό ήταν πάντα σύμβολο γονιμότητας και ‘γέννησης – δημιουργίας του κόσμου’ από την Κίνα, την Ινδία μέχρι την Ωκεανία, την Εγγύς Ανατολή και την αρχαία Ελλάδα. Στον χριστιανισμό συμβολίζει την άμωμη γέννηση και την ανάσταση του Ιησού – σωτήρα.Ο λευκός αμνός ενσαρκώνει σε όλους τους λαούς της Εγγύς Ανατολής την αγνότητα, την πραότητα, την καθαρότητα και τη θυσία. Την ίδια ακριβώς σημασία έχει και στον χριστιανισμό.

Τέλος το φιλί του Ιούδα μπορεί να έχει ταυτιστεί με την προδοσία, αλλά τότε δεν ήταν παρά ο συνήθης χαιρετισμός ανάμεσα στους μαθητές και τον δάσκαλο, και αργότερα ανάμεσα στους χριστιανούς. Διότι στον χριστιανισμό, όπως και σε όλες τις ειδωλολατρικές τελετές, το φιλί συμβολίζει την αφοσίωση, τη λατρεία, το σεβασμό, την συντροφικότητα και την κοινή πίστη (=ασπασμός). Ας μην ξεχνάμε τα ‘συντροφικά φιλιά’ των κομμουνιστών και των ηγετών των πρώην σοσιαλιστικών χωρών!

Πηγή: Symbolik der Religionen, eine religionswissenschaftliche Reihe, 25 Bde., 1958ff. / Lexikon christlicher Symbole, E. Urech, 1976. / Lexikon der Symbole, U. Becker, 1981. Επιμέλεια: Βιβή Παπαναγιώτου.